Weduwe Hyacynthus van Lil

Kadaster nummer:  A-977 De Kijkakkers

Eigenaar:                  Hyacinthus van Lil

Beroep:                     Brouwer / molenaar / landbouwer / schepen

Beschrijving             Huis en erf, tuin. Oppervlakte 332 m²

 

 

Hyacinthus van Lil werd gedoopt Maarheeze 3 juli 1766. Hij trouwt Heeze 24 april 1796 met Justina van Asten (1760-1840), uit huwelijk zijn drie kinderen bekend.

1796 Schepenbank Heeze trouwinschrijving Hyacinthus van Lil en Justina van Asten

De kadastrale inschrijving van 1832 laat onder nummer A-976 zien dat Hyacinthus daar een brouwerij had.

In de 17^e en 18^e eeuw was het niet ongebruikelijk dat boeren tegelijkertijd bier brouwden voor eigen gebruik of voor lokale verkoop. Hyacinthus wordt in geen akte vermeld als koopman of brouwer, daartegenover staat wel dat in zijn overlijdensakte als beroep molenaar staat vermeld. Hij was de eigenaar van de standaard- of kasmolen op de Molenheide in Soerendonk, zoals te zien op voorgaande afbeelding OAT Soerendonk.

Heel toepasselijk staat in zijn memorie van successie, opgemaakt na zijn overlijden, een van de percelen land ingeschreven als "het Bierveldje" Wellicht was hij een man met humor.

Het bevolkingsregister van 1825 ziet er dan als volgt uit:

In 1832 wordt er besloten een rosoliemolen in of bij de brouwerij te plaatsen:

Na het overlijden van Hyacinthus, en nu met twee molens onder haar beheer, staat Justina van Asten bekend als de molenaresse van Lil.

In een rosoliemolen werd middels paardenkracht olie uit oliehoudende zaden geperst Het ros (een paard, soms ook een os of ezel) dreef het mechanisme aan waardoor zaden werden geplet en olie eruit geperst. De op deze wijze uit raap- of koolzaad verkregen olie werd gebruikt als bakolie, brandolie voor lampen en smeerolie.

Vlaszaad bracht lijnolie voort en dat was weer een belangrijk bestanddeel voor verf.

De vaste stof die overbleef werd raap-of lijnkoek genoemd en werd als veevoer gebruikt.

In 1833, 25 mei, komt een broer van Hyacinthus in Weert te overlijden.

Deze broer, Philippus Jacobus van Lil, was onder andere kapellaan van Kaatsheuvel, pastoor van Cromvoirt en onderpastoor van Weert.

Hij laat een huis en erf met tuin na aan de drie kinderen van Hyacinthus, gelegen aan de Oudenboom in Maarheeze. Zij worden ieder voor 1⁄3 deel eigenaar. Dit pand komt later hieronder terug als Jan van Otterdijk (dan eigenaar) er gaat wonen.  

Justina van Asten overleed in 1840.

De molen in Soerendonk wordt genoemd in haar memorie van successie samen met de brouwerij die dan nog steeds bestaat.

 

In eerste instantie neemt zoon Petrus het beheer over, maar hij overleed een jaar later, Maarheeze 26 oktober 1841. Hij was ongehuwd en de bezittingen komen nu voor ieder ½ deel in de handen de overgebleven zusters Jacoba en Ida Johanna.

Jacoba van Lil huwt Maarheeze 2 september 1826 Johannes Franciscus van Otterdijk (1781-1841) en vestigt zich in Someren. Uit haar huwelijk met Jan van Otterdijk worden tussen 1827 en 1840 zeven kinderen geboren, allen te Someren.

Na het overlijden van moeder Justina in 1840 en het overlijden van zowel broer Petrus als echtgenoot Jan van Otterdijk beiden in 1841, keert Justina keert met de kinderen terug naar de ouderlijke woning in Maarheeze, waar dan nog ongehuwde zus Ida Johanna woont.

Zoon Johannes Wilhelmus van Otterdijk wordt de volgende eigenaar van de molen in Soerendonk.

In 1850 staan zij als volgt ingeschreven:

Zoon Petrus huwt 16 april 1857 de uit Weert afkomstige Gertrudis Anna Dorothea Janssens (1836-1927) en woont elders in Maarheeze. Hij staat ingeschreven als de gemeentesecretaris.

Tussen 1850 en 1860 komen vijf van de kinderen van Otterdijk te overlijden.

Zoon Johannes Wilhelmus woont dan met moeder Jacoba en tante Ida Johanna in het huis wat eens van Hyacinthus van Lil was.

Het jaarlijks terug kerend verslag van de toestand in de provincie Noord-Brabant laat in 1854 zien dat de weduwe J.F. van otterdijk (Jacoba van Lil) een vrijstelling krijgt om ook onbelaste granen te pellen. (Pellen, volgens het molenwoordenboek het omhulsel verwijderen van gerst, rijst en spelt) De ros-oliemolen is dan nog volop in gebruik.

Vanaf 1860 staat Jacoba van Lil ook ingeschreven als winkelierster. Aan huis is een winkel begonnen.

Na het overlijden van zijn tante en alleen achter blijvend met zijn moeder besluit Jan op 39-jarige leeftijd dat het ook voor hem tijd wordt om te trouwen. Dat gebeurt bijna een jaar later, Budel 10 juni 1879.

Samen met zijn moeder is hij nu voor de helft eigenaar van de bezittingen van grootvader Hyacinthus van Lil.

Jan van Otterdijk wordt de nieuwe eigenaar, en hij staat ingeschreven als rentenier, winkelier en molenaar. Dit laatste vanwege het feit dat tot zijn bezittingen dan ook nog de molen in Soerendonk behoort.

Jan huwt Budel 10 juni 1879 met Hendrina Maas (1855-1887).

Drie jaar later, Maarheeze 28 februari 1882 overleed moeder Jacoba van Lil.

Uit het huwelijk Jan van Otterdijk en Hendrina Maas worden drie kinderen geboren. Kort na de geboorte van het laatste kind overleed echtgenote Hendrina op 29 maart 1887 in Maarheeze.

Datzelfde jaar verkoopt Jan de molen in Soerendonk aan de inwonende Jan Notten die dan ook tevens de hoofdbewoner (geen eigenaar) van het huis wordt.

Jan van Otterdijk zelf verhuist naar het pand aan de Oudenboom wat eens toebehoorde aan zijn oudoom de pastoor in Weert, hiervoor genoemd.

Tussen 1890 en 1905 wonen onder andere de huurders Hendrik Jacobus van Witzel met zijn gezin, commies uit Roosendaal.

Na hem woonde er nog een gezin Johannes Hendrikus Vos, het gezin Johannes van Oosterhout en het gezin Martinus Verhoeven uit Woensel.

Vanaf 1915 is Peter Christoffel Wouter Schoenmakers beter bekend als Piet de Smeed de nieuwe eigenaar en koopt tevens een deel van de grond met de boerderij op het naast gelegen perceel.

Piet de Smeed was in eerste instantie huurder van het iets verder in de Kerkstraat gelegen pand A-364 (zie Kerkstraat 1). 

In het aangekochte pand zet hij het café voort onder de naam "het Huukske" terwijl zijn echtgenote Jacomina Schroeten (Moeke Smeed) de winkel bestierd.

Het café was de thuishaven voor het Sint-Joris gilde, en na het sluiten van het café aan de Kerkstraat werd het ook weer het nieuwe onderkomen voor de handboog schietvereniging Roos in Bloei.

In 1939 worden de kinderen Schoenmakers ieder voor 1⁄5 deel mede-eigenaar van het bezit.

In 1937 wordt de smederij nog opnieuw ingeschreven in de Kamer van Koophandel, nu op naam van zoon Leonardus Johannes.

In 1962 wordt de smederij opgeheven, en een deel van de grond wordt verkocht.

Piet de Smeed overleed in 1964.

De laatste eigenaar is dochter Catharina Elisabeth Schoenmakers gehuwd met Henricus Ludovicus van Gansewinkel.

Rond 1987 laat een zoon, Peter van Gansewinkel, uit het hiervoor genoemd echtpaar van Gansewinkel-Schoenmakers op de vrijgekomen grond opnieuw een café bouwen, wat weer de naam het Huukske meekrijgt. (Tegenwoordig Ons Lieske)